Module ‘klinische toepassingen’   (8 seminaries)

Johan De Groef

De seminaries ‘klinische toepassingen’ hebben als doel op een zeer interactieve manier de gelezen literatuur, de in de opleiding gedoceerde technische aanbevelingen en de eigen klinische praktijk met elkaar te verbinden. De cursisten brengen zelf vragen en klinische vignetten in en waar mogelijk wordt daarbij verwezen naar bijkomende literatuur.

Module Mentalisatiegericht werken    (10 seminaries)

Jasmien Obbels en Bart Vandeneede m.m.v. Myriam Van Gael, Kathleen Vleugels en Karolien Meyers

​

De module omvat een kennismaking met het werk van Peter Fonagy en Mary Target in de jaren ’90 van vorige eeuw, in aanloop naar hun formulering van het mentalisatiegericht werken als specifiek behandelmodel bij borderline pathologie. We starten met het onderscheid tussen mentale inhoudsproblematiek versus mentale procesproblematiek (Fonagy & Luyten). Vervolgens wordt de ‘normale’ ontwikkeling van het mentaliserend vermogen besproken in ontwikkelingscontext. Dan wordt aan de hand van beschrijvingen van meer ernstige persoonlijkheidsproblematiek stilgestaan bij de problematische ontwikkeling van dit vermogen. Concepten die aan bod komen zijn de drie niet-mentaliserende modi van ervaring, ‘not knowing stance’, ‘congruente en gemarkeerde spiegeling’, het ontstaan van ‘secundaire representaties’, het ontstaan en externalisatie van ‘alien self parts’. Er wordt stilgestaan bij de belangrijkste therapeutische principes : affectfocus, terugkeren uit niet mentaliserende modi, balanceren van de vier dimensies van mentaliseren, werken met de relatie. Tenslotte wordt aandacht besteed aan het concept ‘epistemic trust’ en de implicaties ervan voor behandeling.

​

De technieken van dit model worden via rollenspel gedemonstreerd en ingeoefend.

​

​

​

Module Ontwikkelingsproblematiek / Autisme   (6 seminaries)

Birgit Sebreghts

​

Cursisten verwerven inzicht in de kenmerken van autisme als ontwikkelingsstoornis en de verhouding met de psychoanalytische psychotherapie. Een overzicht van de historiek van autisme als concept binnen de psychoanalyse, met een verdieping van belangrijke auteurs zoals Tustin, Meltzer en Alvarez die vanuit hun eigen ervaringen in het werk met autistische patiënten, basisconcepten zoals bv. weerstand, overdracht/tegenoverdracht, projectieve identificatie,… bij autisme onderzoeken, betekenis geven en diversifiëren in functie van het ontwikkelingsniveau van de patiënt; alsook eventuele aanpassingen aan de fenomenologische basishouding van de analytische therapeut. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het “early infantile autism” van Kanner en het Aspergersyndroom; verschillen en overeenkomsten in kenmerken worden besproken en in verhouding geplaatst tot hechtingsmoeilijkheden. De vertaling wordt gemaakt naar klinische toepassingen obv aangeboden tekstmateriaal, een eigen klinisch vignet en evt. ervaringen van de studenten zelf. 

​

​

​

Module psychotrauma (10 seminaries)

Myriam Van Gael

​

De seminaries in de module ‘psychotrauma’ behandelen de plaats die trauma in theorie en praktijk had en heeft binnen het psychoanalytisch gedachtegoed. Vertrekkend van zowel originele als hedendaagse teksten worden lijnen uitgezet van een moderne visie op de impact van vroeg trauma op de structuur en het functioneren van de menselijke psyche en op de implicaties ervan voor de therapeutische behandeling. Vervolgens wordt ingegaan op de impact van verschillende vormen van ernstig sociaal trauma’s op de psyche en de menselijke verhoudingen. Aan de hand van casusmateriaal wordt stilgestaan bij bemoeilijkende factoren in de behandeling van trauma vanuit de sporen die ernstig trauma nalaat op neurobiologisch/fysiologisch gebied. De mogelijkheid en zinvolheid van het combineren van een psychoanalytische en lichaamsgerichte benadering wordt besproken. Een overzicht wordt geboden van het dissociatie-concept in de psychoanalytische literatuur. De mogelijkheid van integratie van psychoanalytische met neurobiologische en  fysiologische perspectieven en de gehechtheidstheorie wordt onderzocht. Er wordt ingegaan op de concepten ‘structurele dissociatie/de dissociatieve persoonlijkheid’, de impact van sterke dissociatieve tendensen op de persoonlijkheid en manifestaties daarvan in het overdrachts-tegenoverdrachtsveld. Aan de hand van eigen casusmateriaal van de deelnemers wordt tenslotte stilgestaan bij concrete interventies vanuit twee psychoanalytische perspectieven: de relationele psychoanalyse en de ‘mentalization based treatment’.

​

​

​

​

Module Adolescentie vanuit psychoanalytisch perspectief   (4 seminaries)

Jens De Vleminck

​

Tijdens deze vier seminaries stellen wordt de vraag gesteld naar de specificiteit van de adolescentie vanuit psychoanalytisch perspectief (theorie en klinische praktijk). Er wordt gestart met een algemene conceptuele verheldering van de ‘adolescentie’ en de ‘adolescent’ als historische entiteiten (Hall, Foucault, Hacking) in relatie tot de notie ‘puberteit’. Tegen deze achtergrond wordt de initiële interesse van de psychoanalyse (o.a. S. Freud,, Jones, Deutsch) in deze levensfase belicht, parallel aan het ontstaan van de kinder- en jeugdpsychiatrie. Er wordt kennis gemaakt met enkele psychoanalytische auteurs die in het spoor van A. Freud en Klein een bijdrage leveren aan de psychoanalyse van de adolescentie (o.a. Winnicott, Lampl-De Groot, Erikson, Blos, Meltzer, Dolto). De diverse en soms uiteenlopende beelden van de adolescentie worden geconfronteerd met de ontwikkelingstaken die in deze ontwikkelingsfase centraal staan. Vervolgens wordt er aandacht besteed aan zowel de psychopathologie als de diagnostiek om vervolgens te focussen op de behandeling. Zowel het ambulante als het residentiële psychotherapeutische werk met adolescenten komt aan bod. Tot slot worden enkele psychoanalytische inzichten verkend inzake het zelfverwondend gedrag van de adolescent.

​

​

​

Module Ouderen in psychoanalytisch perspectief (2 seminaries)

Leen Vanoverschelde

​

​

​

Module Oedipus

Johan De Groef en Jens De Vleminck